Türkiye’de Aşı Serum Üretimi ve Tarihçesi

Fakültemiz Bilimsel Söyleşiler kategorisinde Emekli Hıfzısıhha Aşı müdürü Kimyager Mustafa Hacıömeroğlu ile “Aşı ve Serum üretimi tarihine” geniş bir açıdan bakış sağlanmıştır. Prof. Dr. Elif LOĞOĞLU moderatörlüğünde Fakülte Dekanımız Prof. Dr. Suat KIYAK´ın katılımcılara hitabı ile başlayan bilimsel söyleşi Pasteurden başlayıp, zamanın Hükümdarı  2. Abdülhamit´e ve Refik saydam Hıfzısıhha enstitüsünün kuruluşuna ve üretilen aşı türlerine kadar kronolojik olarak verilmiştir.

2. Abdülhamit Pasteur’a Aşı çalışmaları için Mecidiye Nişanı ile birlikte 10.000 altın (bazı kaynaklarda 800 lira olarak geçmektedir) destek vererek bugünün aşı serum mayasının atılmasında katkılarının olduğunu ve aynı zamanda Osmanlı’dan 3 kişinin de yanına asistan olarak yetiştirilmesi istenmiştir.

1885`te dünyada ilk kuduz aşısı yapılmış,  1887`de Kuduz Tedavi Müessesesi kurulmuş, 1892 yılında bakteriyoloji hane kurulmuştur. 1892`de ilk çiçek aşısı üretim evi kurulmuştur.

1896 da difteri, 1897 de sığır vebası,  1903 de kızıl serumları Veteriner Hekim Mustafa Adil (1871-1904) tarafından üretildi. 1911 yılında tifo, 1913 yılında kolera, dizanteri ve veba aşıları Türkiye’de ilk kez hazırlandı ve uygulandı. 1927`de verem aşısı üretimi başladı. İlk üretilen BCG aşısı ve prospektüsü 1927, 1931 yılından itibaren 1996 yılına kadar tetanoz ve difteri aşıları üretilmiştir. 1937’de kuduz serumu üretilmeye başlanmıştır. 1940 yılında kolera salgını için Çin’e aşı gönderilmiştir. 1942 yılında tifüs aşısı ve akrep serumu üretimi başlamıştır. 1947`de Biyolojik Kontrol Laboratuvarı kuruldu. 1950`de İnfluenza laboratuvarı Dünya Sağlık Örgütü tarafından Uluslararası Bölgesel İnfluenza (grip) Merkezi olarak tanındı ve influenza aşısı üretimine geçilmiştir.

Kurtuluş Savaşı sırasında zor koşullar altında da hayvan ve insan aşıları üretilmeye devam edilmiştir. Benzeri üretim Cumhuriyet döneminde de devam etmiş, 1928’de Hıfzısıhha Enstütüsü ile üretim merkezileştirilmiştir. 1940’lı yıllara kadar tifo, tifüs, difteri, BCG, kolera, boğmaca, tetanoz, kuduz aşıları seri üretimle oluşturulmuştur. 1968’de kurulan serum çiftliğinde tetanoz, gazlı gangren, difteri, kuduz, şarbon akrep serumları da üretilmiştir. Ülke de hastalıkların yok olması ile 1971’de tifüs, 1980’de çiçek aşısı üretimi sonlanmıştır.

Aşı üretim aşamaları ve bu gün aşı ve serum üretiminde durumuz irdelenmiş, sorular, temenni ve dileklerimizle söyleşi sonlandırılmıştır.